بیشتر مورخین بنای شهربابک را

به بابک پدر اردشیر ساسانی نسبت می دهند . ولی اینکه از قبل نیز ابادی در این ملک بوده یا نه اطلاع دقیقی در دست نیست .
 احمدعلی وزیری صاحب تاریخ کرمان می نویسد: ((…چون  محل نشو و نمای اردشیر، شهر بابک کرمان بوده و به این جهت در ابادانی این مملکت سعی بلیغ میفرمود3.)) و در جایی دیگردرکتاب جغرافیای کرمان اورده است: ((…شهربابک از ابنیه بابک پدر مادر اردشیر بابکان است .که اول پادشاه طبقه ساسانیان بود و ملوک الطوایف رابرانداخت.درزمان ملوک الطوایف که  اردوان پسرنرسی ازطبقه اشکانی دردارابجرد سلطنت داشت ، این شهر رابنانهاده ودارالحکومه قرار داد. و در اینجا دختر خود را به ساسان بداد و اردشیر متولد شد. واین شهر از همه شهرهای کرمان اقدم است.))

آنچه از مجموع اظهار نظر تاریخ نویسان بر می اید ، اوج عمران و ابادانی شهربابک دردوران حکومت ساسانیان بوده و اسامی قنوات ، دهات و روستاها مانند مهرگرد٬شمشيرگرد٬روزبه آباد٬بوذرجمهر ٬ كوشك مردان٬ و كوشك برزي و ديگر نامهايي كه از دوران باستان به يادگار مانده و همه نامهاي وزراء و سلاطين ايراني دوران ساساني را بر خود دارند و همچنين مي توان به آثار و آتشكده ها و قصرهايي كه در اطراف شهر باقي مانده اشاره كرد . نیز حکایت از همان زمان دارند . حتی اظهار نظر شواهد محلی نیز با نظر تاریخ نویسان هماهنگی دارد. مثلا درجنوب شهر بابک گود لشکر کش را محل جنگ معروف اردشیر ساسانی و اردوان پنجم میدانندکه به شکست اردوان میانجامد و باعث ایجاد سلسله ساسانی می گردد. اثار دیگری نیز وجود دارد که عمران و ابادانی این ولایت را به قبل از ساسانیان میرساند.از جمله روستای میمند ، معبد اوستا در کوه پیش اوستا و اتشکده اذربغ در کهتوکرهاو…

 این شهر در زمان ظهور حضرت زرتشت شهری اباد بوده ودارای اتشکده بزرگ و مشهوری بوده است که اتش اتشکده یزد را از این اتشکده که بر روی تل خاکستر کنونی قرار داشته برده اند.خصوصاْ كه بابك سمت روحاني هم در دين زرتشت داشته و از اين تاريخ يعني دوران حكومت بابك ٬ شهربابك مركز دارالحكومتي ساساني قرار گرفت و رونقي بسزا يافت و چون شاهان ساساني پس از آباداني هر شهري نام خود را بر آن مي نهادند از اين پس شهربابك بدين نام خوانده شد كه هنوز هم باقي است .

 در تاریخ مروج الذهب نوشته شده ، قباد پدرانوشیروان پس از کناره گیری از سلطنت برای عبادت به اتشکده شهربابک رفت و دو حکیم بزرگوار بنام بوذرجمهر و بزرگمهر برای دیدار او به شهربابک امدند ودو مزرعه بنامهای مهرجرد و بوذرجمهر و نیز دو قلعه (کوشک) مستحکم در دو طرف راه کرمان به فارس که در ان زمان از شهربابک میگذشته ، ساختند که در حال حاضر بنام کوشک مردان و کوشک بُرزی از اثار ان دو قلعه یاد میشود.

 به استناد نوشته استاد باستانی پاریزی  و شواهد دیگر: ((…اینکه سلسله ساسانیان شهربابکی بوده اند و ساسان رئیس قبیله ای از عشایر منطقه "خور" شهربابک یعنی مزرعه "مرائ خبر" بوده و پسرش بابک وقتی به صدارت میرسد ، در مرحله اول بر دو منطقه یزدو کرمان تسلط پیدا میکند و چون زادگاه پدرش ساسان موبد عشایر ، مرائ خبر بود ، در همان بدو ریاستش این شهر را که امروز شهربابک است و در حمله اسکندر مقدونی ویران شده بود ، مرمت میکند و از ان زمان است که شهر سمنکان ویران شده و بنام بابک نامگذاری وبه شهربابک مشهور گردیده است.))

 به هر حال اثار و شواهد و دلائل ، حاکی از انست که سابقه تاریخی این شهر حتی به قبل از دوره ساسانیان نیز رسانیده شده است. و بنا به قولی این شهر نامش سمنکان بوده که فردوسی نیز از ان یاد کرده و مادر سهراب را دختر پادشاه سمنکان دانسته است.

 تا حدودی می توان گفت که مطالب فوق از صحت برخوردار باشند زیرا دو عامل اصلی باعث از بین رفتن این اثار ارزشمند با توجه به وضعیت اقلیمی منطقه در شهربابک گردیده است :

الف )  هجوم اجانب قبل از اسلام و قبل از ساسانیان مانند حمله اسکندر مقدونی و بعد از اسلام هم مغول ، بنی امیه ، بنی عباس ، محمود افغان  و .  .  .

ب) حوادث جوی مانند زلزله ها و بارانهای سیل آسا و طوفانهای سهمگین به واسطه آبرفتی بودن منطقه و .  .  .

نماي داخلي حسنيه ميمند كنده شده در دل كوه

و اما در مورد نام و وجه تسميه شهربابك

 چنانكه گذشت چون حكومت شهربابك به بابك سپرده شده و وي به آباداني آن همت گماشت نام خود را بر آن نهاد و شهربابك خوانده شد كه امروز بسياري از مورخين و محققان اين نكته را تائيد مي كنند . مثلاْ علي اكبر دهخدا در لغت نامه خود مي نويسد : شهربابك شهري است كه به بابك پدر اردشير مؤسس سلسله سلاطين ساساني منسوب است و از توابع كرمان شمرده شده و هنوز باقي است . و يا حمدالله مستوفي در كتاب نزهةالقلوب خود مي نويسد : شهربابك منسوب به بابــك  جد مادري اردشير بابكان بوده از اقا ليم سيمّ بوده و از شيراز تا شهربابك شصت و هفت فرسنگ است .

موقعيت شهربابك در دوران حكومت ساساني

تا شود شاد شيده از بهرام          شهربابك به شيده دادتمام

اين بيت نظامي بيانگر شهرت و آوازه پر رونق شهربابك در آن زمان بوده است . شهري نيكو ٬ پر رونق و زيبا ٬ اما در اينجا اين سؤال مطرح است كه چرا شهربابك در موقعيت حكومتي آن زمان قابل توجه و اهميت بوده و چرا بابك به حكومت آن منسوب شد؟

در اين مورد بايد بگوئيم كه مادر بابك از خاندانهاي قدرتمند حكومتي آن زمان بوده و شهربابك هم منطقه اي بود در مجاورت فارس مركز حكومتي آن زمان و در گذرگاه و محل عبور فارس به كرمان و سيستان كه در اين گذرگاه منطقه اي آبادتر و كوتاهتر از شهربابك به فارس نبود ٬ بنا براين نرسي به سبب اين موقعيت حكومت شهربابك را به بابك داد تا هم موقعيت خود را مستحكم كند و هم سرحدات و متصرفات خود را ايمن سازد ٬ زيرا بابك داراي موقعيت خوبي در ميان روحانيون زرتشتي بود و پس از بابك نيز پسرش اردشير از شهربابك به توسعه متصرفات خود پرداخت و كرمان را متصرف شد . با توجه به آنچه گفته شد شهربابك در روزگار ساساني داراي موقعيت ويژه ارتباطي و تجاري در سرحدات فارس به كرمان و سيستان بود كه علاوه بر اينها محل ييلاقي و شكارگاهي مناسب براي اعيان و شاهزادگان محسوب مي شد . چنانكه بهرام گور پادشاه معروف ساساني شكار گاهي در حوالي شهربابك داشته و امروزه در مجاور روستاي استبرق محلي معروف به گود بهرام داريم كه معروف است و بهرام در مجاورت همين منطقه يعني سرحدات فارس و در قطروئيه كه امروز از توابع ني ريز است دژي بزرگ داشته و امروز هم بقاياي آن بنام قلعه بهرام معروف است .

مطالب بيان شده در مورد تاريخ شهربابك  از كتاب استاد محترم منصور عزيزي در كتاب تاريخ وفرهنگ شهربابك مي باشد و از آنجا كه بدليل كمبود فضا در وبلاگ نمي توانيم تاريخ شهربابك را در دوران بعد از حكومت ساسانيان بطور كامل  بيان كنيم لذا علاقمندان مي توانند به كتاب تاريخ و فرهنگ شهربابك و كتاب شهربابك سرزمين فيروزه  از انتشارات مركز كرمان شناسي مراجعه نمايند .انشاءالله  بزودي در رابطه با تاريخ شهربابك مطالب بيشتري در اختيار شما قرار خواهد گرفت

نظرات شما عزیزان:

نام :

آدرس ایمیل:

وب سایت/بلاگ :

متن پیام:

نظر خصوصی

 کد را وارد نمایید:

 

 

 

عکس شما

آپلود عکس دلخواه: